Logo Zwarte Woud Portal
zoekaanvraag
Sluit dit zoekvak.
Boom spons (Fomitopsis pinicola)

De productie van tondel

133 Toevoegen aan favorieten Verwijder van favorieten

inhoud:

In het Zwarte Woud ging de vervaardiging van tondel of vuurspons hand in hand met de borstelindustrie in de tijd dat niemand iets van lucifers afwist. In die tijd werd een in olie gedrenkte linnen doek gebruikt om vuur te maken, en het lag in een blik, boven het blik werd een vuursteen gehouden en werden vonken met staal geslagen. Het tondel nam toen de plaats in van het linnen doek.

De tondel werd ook gebruikt als een hemostatisch middel. Door zijn zachtheid en lichtheid was het ook geschikt voor het maken van hoeden, die vaak in het land werden gedragen. Een tondel van speciale maat werd zelfs een gewaad voor de bisschop van Freiburg vervaardigd. De tondel is afkomstig van de holey-schimmel (Polyporus fomentarius) of de wilgenspons (Polyporus ignarius), die parasiteert op beuken, eiken, linden, wilgen, essen en andere bomen en die vaak in het Zwarte Woud en de Eifel worden aangetroffen. Toen deze gebieden niet meer productief waren, mocht deze grondstof in balen van vierhonderd gewicht per stuk uit Hongarije, Transsylvanië en Zuid-Slavia komen. De spons produceerde stukken ter grootte van een vuist, zelfs behoorlijk grote borden.

In de jaren 1811 tot 1814 waren er 4 tot 6 “Zundelmachers” in Todtnau, maar deze tak van industrie werd pas later op fabrieksbasis geëxploiteerd. Van de drie tondelfabrieken in Baden stonden er twee in Todtnau. De ene werd in 1827 opgericht door Franz Josef Faller, de andere in 1834 door Konrad Kirner. Ze deden goede zaken en gaven veel inwoners een redelijk salaris. Ze bewaakten het geheim van de voorbereiding met grote angst. De droge, harde, vaste massa werd door langdurig koken in een loogoplossing zacht gemaakt en gekookt in zoutzuur. De stukken die bedoeld waren om het bloeden te stoppen, waren niet doorweekt. Afhankelijk van uw wensen en smaak werd de tondel donkerder gekleurd. Een op deze manier bewerkt stuk werd vervolgens door tikken vaak tienvoudig vergroot, waardoor het een sponsachtig uiterlijk kreeg, in de zon of in de oven gedroogd en vervolgens met de hand gekneed en vervolgens getrokken. Afhankelijk van de behoefte werden de stukken in dunne reepjes gesneden of zonder naad tot petten of hoeden verwerkt. De waarde van het stuk hing af van de grootte, sponsachtigheid, zachtheid en vorm. De tondelfabriek van Kirner werd gerund door de zonen Konrad, Sebastian en Michael Kirner; de Faller-fabriek bestond tot de dood van Franz Josef Faller. Een van de tondelfabrieken in Todtnau produceerde in 1871 750 kilo tondel. Toen zette matchmaking tondel op de uitstervingslijst. Rond 1895 waren er geen tondelfabrieken meer in Todtnau.”

Ter herdenking van het maken van tondel in 1960, de kliek van dwazen van de "Todtnauer Zündelmacher " Gesticht.