Alemannische dialecten in de loop van de tijd
Om Alemannisch vlot te begrijpen, moet je op zijn minst een beetje Zwabisch/Baden dialect en een beetje Zwitsers-Duits kunnen spreken. Deze grove indeling brengt het eerste licht in de duisternis van het complex Opper-Duits dialectgroep, maar de vraag rijst:
Wat is Alemannisch?
Het is niet moeilijk te zien dat de Alemannen hun naam aan dit dialect hebben gegeven. In geen geval mag de historische cultuur van de Alemannen worden gelijkgesteld met de woordenschat van vandaag en de huidige sprekers. Alleen de algemene verwijzing naar de populaire term in het zuiden van Baden is correct. In de Elzas heeft de variant "Alsässisch" zich verspreid, evenals Zwitserduits in Zwitserland. Het zou daarom nauwkeuriger zijn om al deze dialectvormen te beschrijven als: West Opper-Duits bellen.
Tot op de dag van vandaag zijn onderzoekers verdeeld over welke individuele dialecten tot deze groep behoren. Maar het is zeker een zeer interessante en belangrijke tak van de Duitse taalcultuur.
Waar wordt Alemannisch gesproken?
Het huidige Alemannische dialectgebied strekt zich uit over het hele zuidwesten van Duitsland tot aan de zuidelijkste tak van Oberwallis in Duitstalig Zwitserland. Beginnend in het Karlsruhe-gebied als de meest noordelijke grenslijn, strekt het zich uit over de Elzas in het westen en kleinere delen van Beieren en Oostenrijk in het oosten. Maximaal vijf hoofdgroepen Taalkundigen maken onderscheid tussen de dialecten, waarbij veel regio's en zelfs plaatsen hun eigen kenmerken hebben. Daarnaast verandert een sterke dynamiek van deze hoofdgroepen het taalbeeld ten gunste van bepaalde lokale aandachtspunten en vormt daaruit een nieuw kenmerk.
De classificatie in één oogopslag
Als je door de dialectzones van het noorden naar het zuiden dwaalt, krijg je de volgende lijst:
- Zwabische
- Neder-Alemannic (Boven-Rijnland en Bodenmeer Alemannic)
- Hoge Alemannische
- Hoge Alemannische
Volgens andere meningen is het bovendien onderverdeeld in:
- Noord Alemannic
- Midden Alemannisch
- Zuid-Alemannic
Hoeveel sprekers zijn er?
Het grootste aaneengesloten verspreidingsgebied omvat ongeveer tien miljoen mensen in het zuidwesten van Duitsland. Dit omvat heel Baden-Württemberg en de genoemde uitlopers in het westen en oosten, evenals het hele gebied van Duitstalig Zwitserland. Er zijn ook nichegebieden in niet-buurlanden, bijvoorbeeld in Roemenië of Amerika. Natuurlijk kan men slechts inschatten hoe diep de dialecten daar in het dagelijks gebruik zijn geworteld. Niettemin kan men door deze uitbreiding aannemen dat er enkele miljoenen sprekers zijn die de ene of de andere vorm van West-Opperduits als moedertaal gebruiken in verschillende vormen.
Is Alemannisch een aparte taal?
Wat met een knipoog kan worden bevestigd met het oog op dialectsprekers is een serieuze vraag voor taalkundigen. Naast typische eigenaardigheden in fonetiek en woordenschat, merken buitenstaanders ook duidelijke grammaticale eigenaardigheden op. De perceptie van een onjuiste woordvolgorde is een andere indicatie van de status van een aparte taaltak. Deze indeling is natuurlijk heel duidelijk aan de hand van de rassen in de Elzasin Vorarlberg en Zwitsers-Duits gebied, maar ook door de taalkundige diversiteit van de grote steden en hun omgeving. Experts overwegen daarom zelfs meerdere onafhankelijke Alemannische talen, omdat ze slechts in beperkte mate of helemaal niet worden begrepen.
afkomst en omvang
Verschillende rondtrekkende Germaanse stammen, voornamelijk Suevi, hebben zich ooit verenigd tijdens hun omzwervingen in het gebied tussen de Main en de Romeinse Limes. Deze vermenging van volkeren zit al in de samenstelling van het woord Alemann zichtbaar, die werd gevormd uit de Germaanse termen voor "allen" en "mensen/mannen". Die culturele evenementen wijzen op de ontwikkeling van een gemeenschappelijke taalwortel, waaruit de variëteiten van het huidige West-Opperduits zijn gegroeid. De regionale diversiteit is daarentegen ontstaan door de isolatie van de vestigingsgebieden over een langere periode.
De tijd van de schepping
Rond de tweede eeuw na Christus, dus in de vroege middeleeuwen, vond de Germaanse fusie plaats die resulteerde in de Alemannen. Aangenomen wordt dat hun vestigingsprocessen in het huidige West-Opper-Duitse gebied tot in de 6e eeuw voortduurden. Vanaf dat moment wordt uitgegaan van een linguïstische continuïteit, waardoor het verenigde dialectgebied is ontstaan. In de geschiedenis worden de tegenstanders van Rome uit deze periode evenzeer Alemannen of Zwaben genoemd.
Omdat er toen nog geen uniforme Duitse overkoepelende taal bestond, wordt Alemannisch gezien als een belangrijke bakermat.
Grammatica en notabelen
Cijfers onderscheiden maximaal drie geslachten. De gebruikelijke twee worden bijvoorbeeld een "zwee" voor de mannelijke, een "zwoo" voor de vrouwelijke en een "zwää" voor de neutrale, onzijdige vorm.
Umlauts komen vaker voor dan in het Hoogduits, naamvallen worden spaarzaam gebruikt. De genitief krijgt een eigenaardige speciale positie. "Hesch der Zyt?" betekent bijvoorbeeld letterlijk: "Heb je [de] tijd?". De beschrijving van de eigendomsverklaring is ook typerend: “de [naam] zijn/haar [bezit]. "Waar" als relatief voornaamwoord in plaats van "welke" en enkele vrije werkwoordposities zijn verdere indicatoren: "dat ze de reis kon maken / dat ze de reis kon maken.".
Idioom
Drie zinnen om te raden:
- E Hitz, dat de Schnegge blaft. (Het is erg heet.)
- leugen! (Kijk gewoon even!)
- Veel plezier! (Hou je vast!)
De vele dialectsubtiliteiten moeten worden geleerd door gebruik en behandeling. Last but not least moeten hier enkele speciale uitdrukkingen worden vermeld. Als iemand niet goed is, zeggen ze "Lumbeseggl" in het Zwabisch. Maar had je gedacht dat je je "Chriesiküache" (kersentaart) in de "Chuchichänschderli" (keukenkast) kunt verstoppen? Eigenlijk zijn daar alleen "Igmachts" (conserven) zoals "Gugummer(e)" (komkommer) te vinden. Als het "avond" is (wanneer de nacht valt), kun je hopelijk in je "Verschnuueckli jucke" springen - naar je rust- en rustplaats.